ថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៧៣ គឺជាខួប៥០ឆ្នាំនៃការប្តូរទម្រង់ដឹកនាំរដ្ឋពីរាជានិយមមកជាសាធារណៈរដ្ឋរបស់ក្រិក។ តើមូលហេតុអ្វីបានជាប្រទេសក្រិកត្រូវបានប្តូរទម្រង់ដឹកនាំរដ្ឋពីរាជានិយមមកសាធារណរដ្ឋ?
យើងធ្លាប់បានឮ បានដឹងរួចមកហើយពីប្រទេសក្រិច និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ តាមរយៈការងារសិក្សា និងតាមរយៈស្រាវជ្រាវ។ ប្រទេសក្រិក ជាប្រទេសដែលយើងដឹងគ្រប់គ្នាថា ជាប្រទេសដំបូងគេលើពិភពលោក ដែលកាន់ទម្រង់ដឹកនាំរដ្ឋបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (ផ្ទាល់) តែក៏មិនមានច្រើននាក់ដែរ ដែលនៅដឹងថា ប្រទេសក្រិចជាប្រទេសដឹកនាំដោយស្តេចនោះ។
ហាសិបឆ្នាំមុន ត្រូវហ្នឹងថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៣ មានការធ្វើប្រជាមតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយ ធ្វើឡើងនៅប្រទេសក្រិក ស្តីពី ការប្តូរទម្រង់ដឹកនាំរដ្ឋ។
ការធ្វើប្រជាមតិ បានតម្រូវឱ្យមានការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបញ្ជាក់ពីការលុបបំបាត់របបរាជានិយម ហើយជំនួសមកវិញនូវរបបសាធារណរដ្ឋ ដោយក្រុមយោធា។
ប្រជាមតិ បានបោះឆ្នោត ៧៨.៦% គាំទ្រលុបរបបរាជានិយម។ ប្រជាបលរដ្ឋអាចគិតថា ការប្តូរទម្រង់ដឹកនាំរដ្ឋរបស់ក្រិក អាចនឹងសង្ឃឹមថា ប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាព និងអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេស ជាទម្រង់ដឹកនាំចាស់។
តាមសំណេររបស់លោក ម៉ាឆែវលី ទស្សនៈរបស់លោក មានលក្ខណៈផ្ទុយគ្នាទៅនឹងទស្សនៈរបស់ប្លាតុង ក្នុងបញ្ហាប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកបានលើកឡើងថា ប្រជាជនទូទៅអាចដោះស្រាយបញ្ហាបានល្អប្រសើរជាងស្តេច។ លោកបញ្ជាក់ថា សាធារណរដ្ឋអាចផ្គត់ផ្គង់ស្ថិរភាព សេរីភាព និងសមភាពសង្គម។
ចំណែកឯរាជានិយមវិញ អាចទាញទៅរកវិសមភាព ទាសភាព និងការធ្លាក់ចុះនៃសង្គម ពេលណាមួយ។ ដូចនេះ ទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋដែលល្អជាងគ សម្រាប់ម៉ាកឆែវលី គឺទម្រង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋដែលបានមកពីការបង្រួមចូលគ្នា ដែលក្នុងនោះមានធាតុរបស់រាជានិយមផង អភិជនាធិបតេយ្យផង និងប្រជាធិបតេយ្យផង។ ទម្រង់ដឹកនាំនេះលោកហៅថា សាធារណររដ្ឋចម្រុះ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ជាធម្មតានៅក្នុងសាធារណរដ្ឋ ត្រូវតែមានទិសដៅពីរប្រឈមមុខគ្នា គឺទីមួយខាងប្រជាជន និងទីពីរខាងវណ្ណៈខ្ពស់ ។
រហូតមកដល់ពេលនេះ ក្រិក បានប្រកាន់យកទម្រង់ដឹកនាំរដ្ឋចំនួន៥០ឆ្នាំ គត់ ក៏ប៉ុន្តែស្ថានភាពក្រិក មានការអភិវឌ្ឍកម្រិតណា?
អត្ថបទ៖ កែវ មាលា
